Sağlık Sosyolojisi \ 1-1
A. Murat Köseoğlu Afetler dünyada her yıl binlerce insan hayatının sonlanmasına, ciddi şekilde yaralanmalarına ve önemli oranlarda ekonomik hasarlara yol açmaktadır. İnsanoğlu elindeki teknolojik gelişmelere rağmen afetler konusunda hala çaresiz ve zor durumlarda kalabilmektedir. Bu nedenle afetler önemli oranda fiziki ve psikolojik zararlara yol açmaya devam etmektedir. Afetlerin kayıpsız veya en az seviyede kayıpla atlatılması için afete hazırlık, afet yönetimi ve afete müdahale çok büyük önem taşımaktadır. Afetler ister doğal isterse insan kaynaklı olsun, ulusal veya uluslararası yardım faaliyetlerinin hedefi felaketler yüzünden oluşan acıları dindirmek, kayıpları azaltmak ve her felaketzedeye insani değerlere uygun bir yaşam düzeyi sağlamaktır.
Bu kitabın öncelikle afet yönetimi ve insani yardıma ilgi duyan her kesimden okuyucunun, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarında çalışan planlamacı, uygulayıcı ve yöneticilerin, bu alanlarda topluma yardımcı olmak isteyen gönüllülerin ve söz konusu alanlara ilgi duyan araştırmacı ile öğrencilerin başvuru kaynağı olarak ilgisini çekeceği değerlendirilmektedir. Ayrıca jeolojik yapısı, topografyası ve iklim özellikleri nedeniyle doğal afetlerle, siyasi coğrafyası nedeniyle de uluslararası siyasi krizlerle sık sık karşılaşan ülkemizin afet yönetimi ve insani yardım faaliyetleri gelişimine katkıda bulunacağını düşünülmektedir.
Deniz Say Sahin When it comes to health, it is inevitable to discuss not only biological facts but also a sociological relationship or behavior, a social group, and a social organization. Health, which remains the most important and valuable aspect of human life, is a sociological issue regarding obtaining, protecting, and maintaining it. As in many fields of social sciences, there are many different conceptual and contextual views on health sociology. This book opens a window for the current situation of the issues that have been discussed and changed rapidly within sociology of health. In this context, this work titled 'Current Discussions in Sociology of Health' is consist of articles about the areas and subject of health sociology, the change of physician-patient relations over time, the effects of demographic transformation on health policies, the concept of health literacy and the effects of technology in the field of health, the scope of rights and health worker-patient and hospital relations in the context of sociology of health.
Sağlık söz konusu olduğunda sadece biyolojik olgulardan değil, sosyolojik anlamda bir ilişki ve davranış, sosyal bir grup ve toplumsal bir kurumdan bahsetmek kaçınılmazdır. İnsan hayatının en önemli ve değerli yönünü oluşturan sağlık elde edilmesi, korunması ve sürdürülmesi bakımından sosyolojik bir konudur. Sosyal bilimlerin birçok alanında olduğu gibi sağlık sosyolojisi konusunda da kavramsal ve içerik olarak birbirinden farklı birçok görüş bulunmaktadır. Kitapta, sağlık sosyolojisi bağlamında çok tartışılan ve hızla değişime uğrayıp farklılaşan konuların günümüzdeki durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda “Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar” isimli bu çalışma sağlık sosyolojisinin alanları ve konusu, hekim-hasta ilişkilerinin zaman içerisindeki değişimi, demografik dönüşümün sağlık politikalarına etkileri, sağlık okuryazarlığı kavramı ve teknolojinin sağlık alanındaki etkileri, sağlık sosyolojisi bağlamında haklar ile sağlık çalışanı-hasta ve hastane ilişkilerinin kapsamını inceleyen makalelerden oluşmaktadır.
Tarık Solmuş İşte bilimsel araştırma sonuçlarından özgün denemelere erkek ve “erkeklik"…
Kadınlardan hangi açılardan ve neden farklıyız?
Kimiz, neyiz, kendimizden ve hayattan ne istiyoruz?
Gerçekten aşık olabiliyor ya da ilişki kurabiliyor muyuz? Örneğin hep “durup dururken” mi terk ediliyoruz?
Neden en çok biz aldatırken aldatılmaya da en çok biz öfkeleniyoruz?
Her erkek sanıldığı hatta sanılmak istendiği gibi bir tecavüzcü müdür?
Neden bizden olmayana, bizim gibi düşünmeyene tahammül edemiyoruz?
Tüm duygularımızla, travmalarımızla, kişiliğimizle, kendimizden kaçışmacalarımızla, aslında içimizdeki aynalarla yüzleşmekten korkumuzla biz; erkekler ve erkekliğimiz…
Kendini, benliğini, kişiliğini, kimliğini arayan erkekliğimiz…
Gözde Özsezer Kaymak, Gülbu Tanrıverdi, Gülen Addis, Özden Erdem, Özlem Avcı, Sema Kuğuoğlu, Sevinç Polat Sağlık çalışanlarının, kendilerinden farklı inançlara sahip bireylere bakım verirken, onların inancına uygun olan bakımı sunmaları en azından sunmak için çaba göstermeleri beklenmektedir. İnancına uygun olmayan yaklaşım, bireyler tarafından kabul edilmeyebilir, memnuniyetsizlik yaratabilir, bakımın veya tedavinin yarıda kesilmesine neden olabilir. Hatta birey inancına uygun olmayan yaklaşımlardan ötürü sağlık çalışanları ile çatışma yaşayabilir. Tam da bu noktada bu kitabın, başta hemşireler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarında inançlara yönelik farkındalık oluşturması ve inançlara uygun bir yaklaşımın nasıl sunulacağı konusunda rehberlik edeceğini düşünmekteyiz. Amaç okuyucuya, sağlıklı ve hasta bireylerin inançlarındaki farklılıkların, sağlık bakımını ve sağlık hizmetlerini nasıl etkileyebileceğini literatüre dayalı olarak göstermektir.
Kitapta özellikle yaygın dini inançlar ele alınmış ve bilimsel literatür temel alınarak hazırlanmıştır. Umuyorum ki, her yeni baskıda yeni dini inançları kitabımıza ekleyelim ve tüm inançları içine alan sağlık hizmetlerinin sunumunda bir rehber niteliği kazandıralım. Yine umuyorum ki, tüm inançlara saygılı ve sağlık hizmetinde bu durumu yok saymayan bir yaklaşım kazanalım. Bu kitabın tüm okuyucularımız için yararlı olmasını diliyoruz.
Firdevs Çelik, Gülşen Çetin Aydın, Güzin Harman Yıldız, Hakan Gülerce, Kubilay Özer, Mehmet Kılınç, Oya Eryiğit Günler, Sümeyye Özmen, Şerife Güzel, Şeyma Kahveci, Tahir Dağcı, Veysel Bozkurt, Ziyaeddin Kırboğa Sağlık, insan yaşamının temel unsuru olarak sadece bireylerin bedensel durumunu değil, aynı zamanda toplumun genel refahını da etkileyen karmaşık bir olgudur. Bunun yanı sıra sağlık tıbbi mesele olmaktan öte toplumsal, kültürel, ekonomik ve politik faktörlerin etkileşimiyle şekillenmektedir. Bu nedenle, sağlık sosyolojisi, sağlığı bütün olarak anlamak ve iyileştirmek için kritik bir disiplin olarak görülmektedir.
Sağlık sosyolojisi, sağlık ve hastalıkla ilgili olan toplumsal süreçleri ve bu süreçlerin insanların sağlık durumuna etkisini incelemektedir. Toplumda meydana gelen değişimler, sağlık politikalarındaki yenilikler, sağlık hizmetlerindeki dönüşümler ve toplumun sağlıkla ilgili algıları sağlık sosyolojisinin kapsamını her geçen gün genişletmektedir.
Bu kitapta; sağlık sosyolojisinin Türkiye'de gelişimi, sağlığın sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkileri, sağlık arama davranışı: hekim-hasta ve hastane ilişkileri, sağlık okuryazarlığı, küreselleşen dünyada sağlık ve güncel konular, din ve sağlık, giyilebilir sağlık teknolojileri ve panoptizm, sağlık ve bedene ilişkin yeni anlam ve arayışlar, krizde aile içi çatışma ve dayanışma isimli saha çalışması konu başlıklarında toplumun sağlıkla ilgili yaşantısı ve deneyimleri geniş yelpazede ele alınmıştır.
Kitapta, sağlık sosyolojisi alanında yapılan son araştırma ve tartışmalara yer verilmiştir. Sağlık ve hastalığın toplumsal bağlamda anlaşılmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Öğrenciler, araştırmacılar ve sağlık profesyonellerine kaynak olarak sunulmuştur.
Cihan Dizdaroğlu, Çiğdem Üstün, Dilaver Arıkan Açar, Esra Dilek, Haldun Yalçınkaya, Haluk Karadağ, Mustafa Aydın, Özgür Orhangazi 2020 yılının ilk aylarında aniden hayatımıza girip, günlük yaşantımızı alt üst eden COVID-19 pandemisi, sadece insan sağlığını etkilemedi, aynı zamanda küresel ve ulusal düzeyde yaygın ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel, çevresel ve sair etkileri oldu, oluyor.
Yaşananların farklı boyutlarını ve uzun dönemli etkilerini daha iyi anlayabilmek ve anlamlandırabilmek için hazırlanan bu çalışma, pandeminin öngörülen ve öngörülemeyen etkilerine odaklanıyor, geçmiş pandemilerden çıkartılan ve çıkartılamayan dersleri, bu sefer yaşadıklarımızdan öğrendiklerimizi ve bu çerçevede geleceğe yönelik neler yapılması gerektiğini kapsamlı şekilde ele alıyor.
Pandeminin en yoğun yaşandığı dönemde, 47 konuşmacı ve binlerce kişinin katılımıyla gerçekleştirilen ve bugüne kadar kayıtları 15.000’in üzerinde kişiye ulaşan çevrim içi seminerlere dayanan kitabın kapsayıcılığı, ele aldığı konuları ve disiplinler ötesi yaklaşımıyla ilginizi çekeceğini umut ediyor, pandemisiz günlerde okunmasını diliyoruz…
Aynur Arslan, Berrin Güner, Elif Kıran, Emine Kurt, Göknur Ege, Gözde Dalan Polat, Mihriban Şenses Aksu, Musa Yavuz Alptekin, Mümtaz Levent Akkol, Selim Karyelioğlu, Selin Atalay, Sevim Atila Demir Sağlık sadece tıbbi bir konu değil aynı zamanda sosyal bir konudur. Bu bağlamda sağlık ve hastalık hâlleri tedavi süreçleri birer kültürel durumdur ve sosyolojinin konusudur. Hastalığın mikrobik olmayan ve büyük oranda kültürle, yaşama tarzı ile ilişkili bulunan sebepleri olduğu gibi, sağlıklı olmanın da tıbbi olmayan ve kültürle iç içe bulunan sebepleri vardır. Bu konuları toplumsal boyutta araştıran ve inceleyen sosyoloji alt disiplinine sağlık sosyolojisi denir. Sağlık sosyolojisi, genel sosyoloji bilgisinin özelde sağlık konularına uygulanmasıdır. Her toplumun ve kültürün ayrı bir sağlık sosyolojisi gündemi bulunur. Bu kitap, Türk toplumunda sağlığın ve hastalığın tıbbi olmayan, toplumsal ve kültürel olan geniş çerçevesini anlamak isteyenler için çok iyi bir anahtar metin konumundadır. Kitapta on bölüm bulunmaktadır. Her bölüm, konusunu teoriden pratiğe, özelden genele ve yerelden küresele özlü, sistemli ve metotlu bir şekilde anlatmaktadır.
Kitaptaki bölümlerin başlıkları şu şekildedir:
Temel Kavramlar
Sosyal Bilimlerde Sağlık Sosyolojisi Teorileri
Gelenek, Kültür, Geleneksel Tıp, Halk Hekimliği ve Sağlık
Din ve Sağlık
Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık
Kültür ve Sağlık
Medya ve Sağlık
Sağlık Personeli ve Hasta İletişimi
Küreselleşme ve Sağlık
Eleştirel Yaklaşımlar: Sağlığın Tıbbileştirilmesi ve Ticarileşmesi
Ahmet Kar, Cuma Sungur, Fatih Budak, Fatih Şantaş, Gülcan Şantaş, Kenan Gözlü, Melek Zubaroğlu Yanardağ, Meltem Saygılı, Nurdan Oral Kara, Özlem Özer, Sümeyye Özmen, Umut Yanardağ, Ümit Çıraklı Sosyolojik olguların sağlık ve hastalık üzerindeki etkileri, tartışılmaz bir gerçektir. Bu etkiler, dünyada ve Türkiye'de her geçen gün daha fazla önem kazanmaktadır. Dolayısıyla, sosyolojik olguların ortaya çıkardığı bu etkilerin ayrıntılı bir şekilde ele alınarak incelenmesi, bilimsel açıdan son derece önemli bir gerekliliktir.
• Sağlık Sosyolojisinde Temel Kavramlar
• Sağlığı Etkileyen Faktörler
• Hekim-Hasta, Hasta-Hastane İlişkileri
• Cinsiyet ve Sağlık
• Yaşlanma ve Sağlık
• Kültür ve Sağlık
• Yoksulluk ve Sağlık
• Göç ve Sağlık
• Etnik Köken, Irk, Sosyal Sınıf ve Sağlık
• İşsizlik ve Sağlık
• Kentleşme ve Sağlık
konularını ele alan bu kitabın; sağlık sosyolojisi alanına ilgi duyan okur ve araştırmacılara, ilgili eğitim programlarında kullanılacak bir eğitim materyali olarak akademisyen ve öğrencilere ve sağlık sektöründe çalışan her bir bireye faydalı olacağı düşünülmektedir.